566 fixaties per wedstrijd, lees hier alles over dit gloednieuwe onderzoek.

Vele onderzoeken zijn gebaseerd op laboratorium studies. Geir Jordet en zijn collega's hebben met de Tobii Pro Glasses 2 de fixaties gemeten in de wedstrijd. Lees er hier alles over.

Dat kijk- en zoekgedrag van spelers cruciaal is zullen alle coaches en onderzoekers onderschrijven. Echter dit blijft altijd nog een vaag gebied, want waar kijken spelers nu daadwerkelijk naar? En wat betekent dit nu concreet voor de keuzes die ze maken? Deze vragen hebben onderzoekers proberen te beantwoorden in een, veelal, laboratorium setting. In veel van deze onderzoeken hebben ze geprobeerd verschillen in kijkgedrag tussen voetballers op verschillend niveaus te onderzoeken. De meest voorkomende bevinding hiervan is dat experts met de ogen langer op iets fixeren. Slechts enkele wetenschappelijke studies hebben geprobeerd te begrijpen hoe spelers fixeren tijdens een 11 tegen 11. Als de bal verder verwijderd is van de speler neemt, volgens deze onderzoeken, het aantal fixaties af en gaat de aandacht meer naar de ruimtes. Wanneer spelers meer tijdsdruk ervaren, hebben ze de neiging om hun blik centraal te concentreren terwijl ze hun perifere zicht gebruiken om informatie te verzamelen uit de positionering en bewegingen van andere spelers. Onderzoeker Geir Jordet is verder gegaan op deze theorieën en publiceerde kort geleden de volgende studie: What Do Football Players Look at? An Eye-Tracking Analysis of the Visual Fixations of Players in 11 v 11 Elite Football Match Play. Deze studie focust zich op specifiek kijkgedrag van voetballers in een representatieve context. Het ging gaat hier over de duur en locatie van de visuele fixaties. Vijf mannelijke voetballers in de leeftijd van 17-23 jaar (M = 19,84, SD = 2,52), van twee Noorse eredivisieclubs, werden geselecteerd voor het onderzoek. Alle spelers maakten deel uit van het eerste elftal van hun respectievelijke team en hadden allemaal voor het nationale team van Noorwegen onder de 21 gespeeld. Drie spelers werden gedurende 20 minuten opgenomen en twee spelers werden gedurende 10 minuten opgenomen. Om de fixaties en kijkgedrag te meten is er de Tobii Pro Glasses 2-ogen tracker gebruikt. Benieuwd wat dit is? Bekijk de onderstaande video:

Zoals je kunt zien is het een bril die niet alleen registreert waar iemand naar kijkt maar ook fixeert. Deze techniek stelt trainers in staat om spelers nog beter te helpen met kijk- en fixeergedrag tijdens alle hoofdmomenten van voetbal (aanvallen, verdedigen en omschakelen). Het lastige is uiteraard dat een speler moet voetballen met een bril op, die overigens niet goedkoop is. Dit kan onwennig zijn en duels zijn niet bevorderlijk om de bril heel te houden. Alle data kan vervolgens in de computer geladen worden. Vervolgens kunnen de onderzoekers op de volgende manier zien waar een speler op fixeert:

Via algoritmes zijn er totaal 2832 fixaties door vijf spelers geteld. De resultaten lieten zien dat de middenvelders de fixatieduur verhoogden naarmate er meer er keuze opties waren (bal, teamgenoten, tegenstander). Toch waren deze fixaties korter dan eerder aangetoond in labatoriumonderzoeken. Verder werden significante verschillen gevonden in kijkgedrag tussen de aanvals- en verdedigingsfasen. Gecombineerd vergroten de resultaten van dit onderzoek de kennis van hoe elitevoetballers hun visie gebruiken bij het spelen onder werkelijke wedstrijdomstandigheden. Jordet suggereert ook dat laboratoriumontwerpen mogelijk niet in staat zijn om de dynamische omgeving vast te leggen die voetballers in competitie ervaren.

Met veel interesse heb ik dit onderzoek doorgespit en Jordet en zijn collega's benoemen ook een aantal praktische aanbevelingen. Ze ontdekten bijvoorbeeld dat de gemiddelde duur van een fixatie in het echte voetbal vrij kort is (242,29 ms), wat suggereert dat tal van snelle fixaties relevant zijn in de spelomgeving. Oefeningen zouden spelers dus de mogelijkheid moeten bieden om veel informatiebronnen te lokaliseren onder grote tijdsdruk, waardoor dezelfde dynamiek wordt opgewekt die vergelijkbaar is met de wedstrijd. Jordet geeft aan dat er minder behoefte is aan langere fixaties in een 2 tegen 2 situatie dan in een 8 tegen 8 situatie omdat er minder potentiële interessegebieden aanwezig zijn. Gesloten oefeningen zoals een pass en trap waarbij bewegingsoplossingen vooraf zijn bepaald, uitgevoerd in een omgeving die niet vergelijkbaar is met een wedstrijd, kunnen de visuele fixatie en zoekstrategieën die voetballers gebruiken in 11 tegen 11 verminderen. Kortom, coaches moeten zich bewust zijn van hoe visuele fixatie en zoekstrategieën veranderen afhankelijk van de omstandigheden van een oefening. Dit is advies is uiteraard wel makkelijker gezegd dan gedaan. Vervolgstudie is er nodig om meer duidelijkheid te krijgen hoe spelers zoeken en kijken in bepaalde verdedigende of aanvallende situaties. Vervolgens kunnen hier eventueel ook oefeningen op bedacht worden. Impliciet zit dit element al in vele oefeningen en is het ook niet nieuw. In de toekomst hoopt Sportbrein ook ver dezelfde bril te beschikken om ook gericht onderzoek en trainingen te doen, hier later meer over. 

Bronnen:

Bjørndal, Christian & Aksum, Karl Marius & Jordet, Geir & Magnaguagno, Lukas. (2020). What Do Football Players Look at? An Eye-Tracking Analysis of the Visual Fixations of Players in 11 v 11 Elite Football Match Play. Frontiers in Psychology. 11. 10.3389/fpsyg.2020.562995.