Het boek Kopkracht, over Voetbalintelligentie en het brein

Met veel plezier en interesse blog ik al enkele jaren over het brein en sport, waar ik me voornamelijk richt op het voetbalbrein. In het verlengde daarvan heb ik het boek 'Kopkracht' gelezen. Lees hier meer over dit boek..

Wekelijks probeer ik de nieuwste kennis te lezen, te onderzoeken, er iets van te leren en dit zoveel mogelijk te delen. Een vervolgstap is om deze kennis ook te vertalen naar de praktijk. Vaak gebruik ik hiervoor de trainingstool SMARTGOALS. De kennis haal ik veelal uit gepubliceerde wetenschappelijke artikelen. Hiernaast probeer ik ook zoveel mogelijk boeken te lezen over het brein en het liefst de koppeling met de praktijk. Het boek 'Kopkracht' van Vestberg, Petrovic en Lerner past precies in het straatje waar ik de afgelopen jaren al mee bezig ben geweest.

Vestberg en Petrovic zijn twee Zweedse onderzoekers die een wetenschappelijke studie hebben gedaan naar de intelligentie en executieve vaardigheden bij (prof)Voetballers. De uitkomsten werden gepubliceerd in verschillende wetenschappelijke artikelen. Executieve functies zijn een belangrijk onderdeel in zijn onderzoeken. Deze functies worden ook wel de controlefuncties van ons brein genoemd. Neem bijvoorbeeld het opstarten van een taak, het vasthouden van de aandacht zonder afgeleid te raken. Hieronder een korte opsomming van de executieve vaardigheden met daarbij de omschrijving hoe het gebruikt wordt in de wedstrijd:

• Gerichte aandacht: Een overzicht hebben van alle details.
• Visueel waarnemingsvermogen: Het visueel opnemen van het veld en spelers.
• Cognitieve flexibiliteit: Het snel kunnen wisselen van focus.
• Inhibitie: Het remmen van de ingezette handeling.
• Creativiteit: Nieuwe oplossingen voor problemen vinden
• Werkgeheugen: Het vasthouden en bewerken van binnenkomende informatie

Maar de echte bekendheid kwam naar aanleiding van een persbericht die ze verstuurd hebben. In dit persbericht stond dat het brein van voetballers anders werkt van veel andere mensen. TV zenders als SkyNews, BBC en andere journalisten, onderzoekers en trainers over de hele wereld waren in het nieuws geïnteresseerd. Door deze bekendheid zijn ze ook gevraagd om het brein van Barcelona grootheden Xavi en Iniësta de executieve vaardigheden te testen. Iniësta scoorde exceptioneel goed op de test. Zijn testresultaten komen voor op 1 op de 1000 mensen die de test afleggen. Xavi scoorde hoog op het gebied van waarnemingsvermogen. Op de overige executieve functies scoorden beide spelers hoog. Vestberg concludeerde aan de hand van de resultaten dat Iniësta informatie verwerkt van binnen naar buiten. Dit betekent dat hij erg creatief is met de manier hoe hij met informatie omgaat. Xavi is volgens Vestberg het tegenovergestelde. Hij neemt extreem veel informatie op die hij daarna gebruikt voor zijn beslissing. 

In het boek worden ook verschillende oefeningen aangedragen om Executieve vaardigheden op het voetbalveld te trainen. Deze oefeningen zijn samengesteld samen met Matthias Nowak, die acht jaar lang een van de jeugdtrainers van Bayern München is geweest. Ze zeggen er ook direct bij dat deze inzichten niet wetenschappelijk geverifieerd zijn.

• Visueel waarnemingsvermogen, cognitieve flexibiliteit en werkgeheugen. Een normaal partijspel waarbij de gewone spelregels gelden. De trainer breekt op een gegeven moment in en vraagt iemand of hij weet waar een bepaalde teamgenoot of tegenstander zich bevindt. Geeft hij of zij het goede antwoord, dan krijgt de hele ploeg een punt. Dit punt telt net zo zwaar als een doelpunt.
• Inhibitievermogen en creativiteit. Een normaal partijspel waarbij de gewone spelregels gelden. Zonder waarschuwing stopt de trainer het spel en brengt een nieuwe bal waar verder meegespeeld wordt. De theorie erachter is dat een team de huidige plannen moeten inhiberen om zo snel mogelijk te schakelen naar de aanval.
• Visueel waarnemingsvermogen, werkgeheugen, cognitieve flexibiliteit, inhibitievermogen en creativiteit. Een normaal partijspel met vier doeltjes waarbij de trainer plotseling doelwissel roept. Beide teams moeten van aanval naar verdediging omschakelen en daarbij ook nog van doel wisselen.

Matthias Nowak heeft ook andere oefenvormen bedacht en opgenomen op zijn YouTube kanaal.

Vooraf was ik al bekend met het werk van Vestberg. In veel onderzoeken wordt hier ook veelvuldig aan gerefereerd. Daarnaast was dit ook de theoretische basis van het onderzoek dat uitgevoerd is door de Universiteit van Maastricht bij MVV waar ik het veldonderzoek voor mijn rekening heb genomen. De theorie in het boek was daarom ook niet nieuw voor me en ben ook sceptisch over sommige conclusies die de onderzoekers trekken. Daarnaast mis ik soms de echte verdieping zoals bij het onderzoek van Iniësta en Xavi. Het vertalen van executieve vaardigheden naar het veld blijft lastig. De oefenvormen die Matthias Nowak aandraagt is niet geheel bijzonder te noemen. Ik zie soms Chaosvormen voorbij komen op de sociale kanalen die een betere vertaling geven naar mijn idee, dan de bovenstaande oefeningen.

Kortom Kopkracht is een leuk boek dat je meeneemt in de breinwereld van voetballers. Echter de diepgang in de theorie ontbreekt naar mijn mening en ze betrekken het veelal op hun eigen studieterwijl er vele andere interessante studies beschikbaar zijn die ze erbij hadden kunnen betrekken.