Hoe herinner jij een wedstrijd?

Het nabeschouwen van een wedstrijd is altijd een interessant fenomeen, want hoe worden nu woorden geïnterpreteerd? 

Raymond Verheijen schetst een duidelijk beeld als het gaat om voetbal. Veel mensen redeneren vanuit een eigen subjectief referentiekader. Dit wil zeggen dat toeschouwers, spelers maar ook trainers een eigen versie van de wedstrijd presenteren. De woorden die gekozen worden zijn opgevangen van eigen trainers, andere supporters of simpelweg voorbeelden op TV. Volgens Verheijen ontbreekt er echter een universele voetbaltaal zodat iedereen hetzelfde beeld heeft van de woorden die gesproken worden. In het leger of in de luchtvaart is een 'standaard taal' gebruikelijk en zorgt voor helderheid en duidelijkheid. Doordat voetbal behoorlijk interpretabel is, levert het vaak ook leuke discussies op. Vooral onder trainers bestaan er nog wel eens verschillen over hoe een wedstrijd nu precies is verlopen. Dit levert soms ook hilarische situaties op, iedereen kent misschien het volgende fragment wel: 

Pscyhologe Elizabeth Loftus heeft onderzoek gedaan naar de invloed van (mis)leidende informatie na een gebeurtenis. De bevindingen van Loftus wijzen erop dat herinneringen aan een gebeurtenis, waarvan iemand getuige is geweest, vaak zeer flexibel is. Als iemand wordt blootgesteld aan nieuwe informatie tijdens het interval tussen het zien van de gebeurtenis en het zich herinneren ervan, kan deze nieuwe informatie duidelijke effecten hebben op wat ze zich herinneren. Het oorspronkelijke geheugen kan worden gewijzigd of aangevuld. Deze conclusie komt voort uit een grootschalige studie van Loftus en Plamer uit 1974. Met twee experimenten probeerden de onderzoekers of de taal die gebruikt wordt invloed kan hebben om ooggetuigenverslagen te veranderen. Voor het eerste experiment bekeken de proefpersonen 7 films van verkeersongevallen, variërend in duur van 5 tot 30 seconden. Na het bekijken van de film werd de deelnemers gevraagd om als ooggetuigen te beschrijven wat er was gebeurd. Vervolgens werden er specifieke vragen gesteld, waaronder de vraag "Hoe snel reden de auto's toen ze elkaar (sloegen / botsten / botsten / raakten / contact maakten)?" Uit de resultaten kon worden opgemaakt dat het werkwoord dat de onderzoekers kozen invloed had op de geschatte snelheid waarmee de auto reed in het verkeersonderzoek. Met andere woorden, ooggetuigenverslagen kunnen beïnvloed worden door de manier waarop vragen worden gesteld nadat een misdrijf is gepleegd.

In het tweede experiment kregen 150 studenten opnieuw een film te zien van een meervoudig verkeersongeval. Ook hier kregen de proefpersonen weer enkele vragen naderhand. Echter een week later werden de vragen weer herhaald, met één extra vraag namelijk: heb je gebroken glas gezien? Deelnemers aan wie werd gevraagd hoe snel de auto's reden toen ze werden verpletterd, rapporteerden eerder gebroken glas te zien. De conclusie uit dit experiment is dat het geheugen gemakkelijk vervormd kan worden door een ondervragingstechniek.

Wat het onderzoek van Loftus en haar collega's aantonen is dat de vraagstelling invloed kan hebben hoe je iets herinnert. Deze 'technieken' kunnen handig gebruikt worden door bijvoorbeeld journalisten om trainers bijvoorbeeld gestuurde antwoorden te laten geven. Ook als trainer kun je met wat gestuurde vragen het brein van je spelers iets 'manipuleren' om bijvoorbeeld het juiste beeld voor zich te laten zien. Deze voorbeelden zijn echter allemaal hypotheses, en ik maak een snelle link tussen het onderzoek van Loftus en de praktijk. Echter ik durf niet te stellen of bevraging daadwerkelijk werkt in de voetbalpraktijk. Goed om te onthouden is om altijd even objectief de beelden terug te kijken als je nogmaals gevraagd wordt: Hoe herinner je je de wedstrijd? 

Literatuur

Loftus, E. F., & Palmer, J. C. (1974). Reconstruction of auto-mobile destruction: An example of the interaction between language and memory. Journal of Verbal Learning and Verbal behavior, 13, 585-589.

Fotobron: YouTube